Serebral Korteks Ve Hipokampüs
- By : Acil Çözüm
- Category : Beyninizi Canlı Tutun
Beyin resimlerinin büyük kısmında gördüğümüz, derin oluklu ve katlı serebral kortekstir: (Bu kitabın yirmi sayfasından daha kalın olmayan) ince bir hücre tabakası, tıpkı bir meyve kabuğu gibi, beynin diğer “ çekirdek” kısımlarının etrafinı sarmalar. İnce olmasına karşın korteks çok büyüktür (bir gazetenin ön sayfasını kaplayacak şekilde yayılabilir) ve hayrete düşürücü sayıda nöron içerir — her inç karede yaklaşık yüz milyon. Ayrıca, korteks tek tip bir tabakaya benzese de aslında düzinelerce, belki de yüzlerce, belli bir alanda uzmanlaşmış küçük (bazısı tırnak, bazısı kredi kartı büyüklüğünde) bölge içerir. Bu kabukta, duyuların her birine ayrı yerler tahsis edilmiştir — örneğin, yalnızca görme için en azından otuz tane uzmanlaşmış alan vardır. Verilerin duyulardan geldikçe işlenebilmesi için daha da küçük pek çok bölgedeki nöral ağlar işin içine girer. Ek olarak, kortekste iki veya daha fazla farklı duyudan gelen verilerin bütünleştirilmesinde uzmanlaşmış bölgeler de vardır (böylece, örneğin, bir ses işittiğinizde nereye bakacağınızı bilirsiniz). Bu yüzlerce bölge, beynin kabloları diyebileceğimiz bir mekanizma vasıtasıyla birbirine bağlıdır: Bu kablolar, akson adı verilen ince ipliklerdir (her biri, saç telinin yüzde biri kalınhğmdadır). Nöronların uzantısı olarak, beynin bir kısmından diğerine elektrik uyarımları
gönderirler. Her kortikal bölge, bu aksonlar aracılığıyla düzinelerce diğer kortikal bölgeye milyonlarca uyarım gönderir ve bu bölgelerden uyarım alır.
Beyindeki bu kabloların uzunluğu, yüzlerce mili bulur. Dolayısıyla korteks, her bir bölgenin doğrudan veya dolaylı olarak çok sayıda başka bölgeye
bağlantılı olduğu karmaşık bir şebekeyi andırır. Bu bağlantıların bazıları, görmeye ilişkin otuz alanda olduğu gibi, benzer veriyi işleyen alanlar arasında kuruludur; bazı bağlantılar ise dokunma ve koklama gibi birbirine benzemeyen alanlar arasındadır. Korteks, bağlantılar oluşturma becerisini, çok sayıda farklı şey yapan kortikal bölgeler arasındaki yolakların oluşturduğu bu nöral ağa borçludur. Tıpkı korteks gibi, hipokampüs de ilişkilendirmede önemli bir rol oynar. Duyular sürekli olarak, bazıları yaşamsal fakat çoğu önemsiz olan verileri beyne taşır. Siz yolda gör düğünüz herkesin yüzünü hatırlamak zorunda değilsinizdir fakat patronunuzun partisinde yeni tanıştığınız birini tanımak istersiniz! Hipokampüs, çok şey hatırlamak zorunda kalmanın yaratacağı bilgi yüklemesini önlemek için korteksten gelen verilerin önüne set çekerek eleme yapar ve depolanacak olanlarla atılacak olanları ayırır. Başka bir deyişle, hipokampüs, uzun dönemli belleğe konulacak ve sonrasında geri çağrılacak verilerin ne olduğuna karar veren merkezî bir takas odası şeklinde davramr. Hipokampüsün bir bilgiyi belleğe depolama kararımn iki unsura dayandığına inanılır: Verinin duygusal açıdan önem taşıması veya zaten bildiğimiz bir şeye ilişkili olması. Hipokampüs ayrıca, arabamızı park ettiğimiz yeri veya evden işe nasıl gideceğimizi hatırlamamıza olanak sağlayan zihinsel haritalar oluşturma gibi yaşamsal bir görev yürütür. Hipokampüsü alınan hayvanlar, basit labirentleri öğrenemezler veya hatırlayamazlar. Zihinsel kusurlara neden olan çoğu sorun, serebral korteks veya hipokampüse ilişkindir. Dolayısıyla zihni zinde tutmak, beynin bu kısımlarım en iyi şekilde işlev görecek şekilde çalıştırmak anlamına gelir. Ve onların en iyi şekilde işlev görmesi, aldıkları verinin farklı türlerini ilişkilendirmelerini gerektirir
